Tembang
Macapat
Tembang Macapat yaiku
tembang sing katulis mawa paugeran guru gatra, guru wilangan lan guru lagu. Paugeran tembang
macapat iku ana 3, yaiku:
1.
Guru Gatra : cacahe larik saben
sapada
2.
Guru Wilangan : cacahe wanda (suku kata) saben
sagatra (salarik)
3.
Guru Lagu : tibane swara
(dhong-dhinge swara) ing pungkasane gatra
A.
Paugeran tembang macapat
|
Sekar Macapat
|
Guru gatra
|
Guru wilangan
|
Guru
lagu
|
|
Maskumambang
|
4
|
12, 6, 8, 8
|
i, a, i, a
|
|
Pucung
|
4
|
12, 6, 8, 12
|
u, a, i, a
|
|
Megatruh
|
5
|
12, 8, 8, 8, 8
|
u, i, u, i, o
|
|
Gambuh
|
5
|
7, 10, 12, 8, 8
|
u, u, i, u, o
|
|
Kinanthi
|
6
|
8, 8, 8, 8, 8, 8
|
u, i, a, i, a, i
|
|
Mijil
|
6
|
10, 6, 10, 10, 6, 6
|
i, o, e, i, i, a
|
|
Durma
|
7
|
12, 7, 6, 7, 8, 5, 7
|
a, i, a, a, i, a, i
|
|
Pangkur
|
7
|
8, 11, 8, 7, 12, 8, 8
|
a, i, u, a, u, a, i
|
|
Asmarandana
|
7
|
8, 8, 8, 8, 7, 8, 8
|
i, a, e, a, a, u, a
|
|
Sinom
|
9
|
8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12
|
a, i, a, i, i, u, a, i, a
|
|
Dandanggula
|
10
|
10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7
|
i, a, e, u, i, a, u, a, i, a
|
B.
Watak tembang macapat
|
No.
|
Sekar Macapat
|
Watake Tembang
|
|
1
|
Megatruh
|
Watake sedhih lan kentekan
pangarep-arep, mula lumrah kanggo nelakake crita kang nggrantesake ati.
|
|
2
|
Mijil
|
Watake tinarbuka mula pantes kanggo
nelakake pitutur, nasehat lan uga crita katresnanan utawa asmara.
|
|
3
|
Sinom
|
Watake sabar grapyak, lan sumanak,
mula lumrahe kanggo nelakake crita kang ngemu piwulang lan pitutur.
|
|
4
|
Dandanggula
|
Watake luwes, kewes, lan ndudut ati,
mula pantes kanggo nelakake crita apa bae, lan kahanan apa bae.
|
|
5
|
Kinanthi
|
Watake seneng, tresna asih, mituturo, nuladani,
mula lumrahe kanggo menehi pitutur lan crita kang nelakake rasa tresna asih.
|
|
6
|
Asmarandana
|
Watake tresna asih lan sedhih, mula
pantes kanggo nelakake rasa brangta, kayungyun, tresna asih, lan crita
katresnanan liyane.
|
|
7
|
Durma
|
Watake galak, seneng lan ngemu
kanepson, mula cocog kanggo nyritakake wong kang nesu lan kahanan paprangan.
|
|
8
|
Pangkur
|
Watake seneng, antepan ati, lan gagah,
mula lumrah kanggo nyritakake rasa kagol, mangkelake, pitutur kang disebabake
rasa mangkel lan ug kahanan paprangan.
|
|
9
|
Maskumambang
|
Watake susah utawa sedhih lan melas
asih, mula cocog kanggo nelakake rasa kesedhihan kang ngenesake.
|
|
10
|
Pucung
|
Watake sakepenakake lan kurung greget,
lumrahe kanggo nelakake geguyonan lan pitutur.
|
|
11
|
Gambuh
|
Watake grapyak, sumarak, mula cocog
kanggo nyritakake pitutur.
|
Gawe tembang macapat mono
ora angel. Carane ngarang/ gawe tembang kaya ing ngisor iki!
1. Nggatekake paugeran tembang :
guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu.
2. Nggatekake tembung-tembung kang
dadi watake tembang.
3. Saliyane cara iku, uga ana sing
perlu digatekake supaya luwih gampang anggonmu ngarang tembang macapat yaiku :
- Nemtokake gagasan tembang apa sing arep kokgawe tembang
- Tulisen guru gatra, guru wilangan, guru lagu
- Gunakna ukara-ukara kang cocog karo paugerane tembang
Tuladha :
Aku kepingin nuturi murid-murid supaya mbangun turut
marang guru lan wong tuwa yaiku tembang kinanthi:
v 8 – u : sekar kinanthi
pitutur
v 8 – i : tumrap
saturaning urip
v 8 – a : mbangun turut
guru nira
v 8 – i : gegaran
wulang kang becik
v 8 – a : bekti marang
ingkang rama
v 8 – i : mring ibu
kudu bekti
Comments
Post a Comment